Gustav Meyrink - Golem

03.08.2015 Zysk i S-ka

Mroczna historia z pogranicza snu, magii i mistyki. Bohaterem powieści jest Athanasius Pernath, konserwator sztuki, jubiler i wycinacz kamei, mieszkający w starej kamienicy w Kogucim Zaułku w praskim getcie. Pewnego dnia odwiedza go tajemnicza postać i przekazuje mu
księgę , z prośbą, by naprawił uszkodzony inicjał. Kiedy zaczyna przeglądać księgę, doznaje Ibbur wizji, a słowa
w nieznanym języku stają się dla niego zrozumiałe. W niewytłumaczalny sposób Athanasius Pernath trafia
pomiędzy dwie rzeczywistości, połączone mityczną postacią Golema. Ten symbol ożywionej materii staje się łącznikiem pomiędzy dwoma światami: realnym i duchowym. Powieść ezoteryczna, oparta na symbolice kabały, tarota, a także legendzie o Golemie, stworzonym rzekomo w XVI wieku przez praskiego alchemika i rabina Jehudę Löw ben Bezalela.
Niesamowita, żydowska dzielnica dawnej Pragi, zagadkowe wydarzenia, doskonale poprowadzona intryga i zaskakujące zakończenie. Zasłużone miano klasyka powieści grozy.
 

RECENZJA

„Groza i mistyka w praskim getcie”

Gustav Meyrink to austriacki pisarz epoki modernizmu. Aferzysta, okultysta, zwany przez niektórych „Szatanem z Pragi”. Prekursor Franza Kafki, powieści egzystencjalnej oraz surrealizmu. Twórca fantastyki grozy, postać niezwykle barwna, ekscentryczna, enigmatyczna i kontrowersyjna. Jego najpopularniejsza powieść to wydany po raz pierwszy w 1915 roku "Golem", który szybko stał się bestsellerem. Sięgając po najsłynniejsze dzieło Meyrinka oczekiwałam oryginalnej, pasjonującej przeprawy przez żydowską dzielnicę dawnej Pragi, onirycznego klimatu i nastrojowej, tajemniczej historii, która na długo pozostanie w mojej pamięci. Miałam też nadzieję, że całość nie okaże się dla mnie zbyt ciężka, bo klasyczne książki, ze względu na swoją wielowymiarowość oraz trudny język, mogą sprawiać niemałe problemy podczas czytania i interpretowania ich treści. Co zastałam? Czy dzieło Gustava Meyrinka zasłużyło na swą niezwykłą popularność? W jaki sposób autor nawiązał do legendy o Golemie?

"Golem" to historia Athanasiusa Pernatha - ubogiego jubilera oraz mieszkańca kamienicy w praskim getcie, który w młodości przeszedł załamanie nerwowe. Pewnego dnia niezwykła postać przekazuje mu tajemniczą księgę "Ibbur", z poleceniem naprawy jej inicjału. Staje się ona przyczyną koszmarnych wizji, jakie zaczynają go nękać. Do mieszkania bohatera przybywa naga dziewczyna potrzebująca pomocy. Od tego czasu w Pradze zaczynają narastać napięcia związane z żydowską legendą o Golemie, rzekomo krążącym po okolicy, a Athanasius postanawia przeprowadzić śledztwo związane z powiązanymi z nim niepokojącymi wydarzeniami. W świecie realnym pojawiają się zagadkowe zjawiska z pogranicza snu i jawy. Czy w mieście rzeczywiście grasuje Golem? Dlaczego zdaje się on być powiązany z Pernathem? Co naprawdę dzieje się w żydowskiej dzielnicy? I jak z tą sytuacją poradzi sobie rzemieślnik? Jeżeli chcecie poznać odpowiedzi na te pytania i wsiąknąć w mistyczny klimat praskiego getta - zapoznajcie się z dziełem Gustava Meyrinka.

Mocną stronę "Golema" stanowią wyraziste postacie. W powieści spotkamy się   m. in. z trzema intrygującymi bohaterkami, które są uczuciowo związane z Athanasiusem, niezwykłymi osobliwościami, ludźmi zwierzającymi się mu ze swoich sekretów. Przedstawieni przez Meyrinka Żydzi mają bardzo barwne, nieraz kompletnie od siebie różne osobowości. Są przesiąknięci melancholią, osobistymi tragediami i ponurym życiem w getcie. Zmagają się z biedą, przesądem, konfliktami w swoim środowisku. Pernath jest typowym przykładem egzystencjalistycznego bohatera, ekscentrycznym, skazanym na psychiczne cierpienie, samotnikiem piętnowanym przez społeczeństwo, który zatraca się w świecie metafizycznym i strachu przed nieznanym, symbolizowanym przez mitycznego Golema.

Gustav Meyrink to prawdziwy mistrz budowania napięcia i klimatu grozy, który w jego wykonaniu przejawia się w sprawnym łączeniu znakomitej kreacji psychologicznej postaci z nastrojem koszmarnych wizji i naturalizmem praskiego getta. W "Golemie" nie ma makabry, szokujących scen, nie brakuje natomiast surrealistycznych wydarzeń, misternych opisów i jeżącej włos na głowie niepewności, co jest snem, a co rzeczywistością. Język pisarza jest trudny, kunsztowny, nieco poetycki. Autor posługuje się zdaniami wielokrotnie złożonymi, oryginalnymi porównaniami. Fabuła prezentuje się intrygująco, ale to nie ona stanowi o wybitności tego dzieła. Akcja toczy się dosyć wolno, a poszczególne wątki nieraz mieszają się ze sobą, wymagając dużej uwagi ze strony czytelnika. Powieść stanowi połączenie grozy z kryminałem. Wszechobecna, niemalże gotycka atmosfera marazmu i strachu przed Golemem cechuje się liczną obecnością odwołań do okultyzmu, kabały,  mistycyzmu i żydowskich legend. To fascynująca, ambitna, bardzo wymagająca lektura, która może być interpretowana na wiele różnych sposobów.

"Golema" zapamiętam jako ambitną literacką przygodę charakteryzującą się niezwykłym klimatem, atmosferą lęku i parapsychologicznymi nawiązaniami, która zasługuje na miano arcydzieła. Dodatkowy plus stanowiło dla mnie wspaniałe opracowanie graficzne książki  - twarda, intrygująco prezentująca się okładka i dość duża, ułatwiająca czytanie czcionka. 

POLECAM: czytelnikom poszukującym ambitnej literatury grozy, miłośnikom onirycznego klimatu, wyszukanego języka, książek nawiązujących tematyką do okultyzmu, niepokojącej, metafizycznej atmosfery.

NIE POLECAM: wielbicielom lekkich, pełnych akcji horrorów, niewymagających, łatwych w odbiorze książek. 

Flora Woźnica,14.09.2015